Αναζητώντας την τέλεια ψυχολογική προετοιμασία για τον αγώνα, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι δεν έχει να κάνει με την τελευταία εβδομάδα. Η καλύτερη ψυχολογική προετοιμασία για τον αγώνα είναι η όσο το δυνατόν καλύτερη προετοιμασία κατά τη διάρκεια της χρονιάς. Αυτό γιατί ο αθλητής με την καλύτερη δυνατή προετοιμασία έχει «απαντήσει» πολλές από τις ερωτήσεις της τελευταίας εβδομάδας, μέσα στη χρονιά.

Υποστηρίζεται ότι η περίοδος της προετοιμασίας προϋποθέτει δύο στοιχεία: θέληση και πλάνο. Η θέληση αναφέρεται στη δέσμευση και το κίνητρο του αθλητή να προσπαθήσει με ό,τι δύναμη έχει για το στόχο του και το πλάνο αναφέρεται στην σωστά σχεδιασμένη και προγραμματισμένη προπόνηση, η οποία αποτελεί κατά βάση δουλειά του προπονητή.

Από την άλλη πλευρά, Οι απαιτήσεις του αγωνιστικού αθλητισμού την περίοδο των αγώνων ή και την ημέρα του αγώνα συνοψίζονται σε δύο λέξεις (!): Ενέργεια και συγκέντρωση. Δύο έννοιες οι οποίες αλληλοεπηρεάζονται και δημιουργούν τις συνθήκες για την ιδανική απόδοση.

Η ενέργεια που καλείται να βγάλει ο αθλητής στον αγώνα είναι το απαραίτητο στοιχείο για να πετύχει το στόχο του. Αναφέρεται ο αθλητής που είναι ενεργοποιημένος, παθιασμένος, με έντονη προσπάθεια και επιμονή, όντας σε βέλτιστη σωματική κατάσταση για συνεχή εγρήγορση. Περιλαμβάνει όλα τα σωματικά στοιχεία, τα οποία έχουν δουλευτεί μέσα στη χρονιά και δίνουν στον αθλητή τη δυνατότητα να αποδώσει τα μέγιστα. Παρόλο που σε πρώτη φάση θεωρείται αποτέλεσμα της σωματικής δουλειάς και της φυσιολογίας του αθλητή, εντούτοις όμως η απελευθέρωση ενέργειας σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με την ψυχοπνευματική κατάστασή του. Παράγοντες που καθορίζουν την ποσότητα ενέργειας που θα «διαθέσει» ο αθλητής στον αγώνα, αποτελούν η διάθεση και η όρεξή του να αγωνιστεί. Ο στόχος που έχει τεθεί, το «γιατί» να αγωνιστώ. Χωρίς στόχο δεν υπάρχει κατεύθυνση και τρόπος να μετουσιώσει ο αθλητής τη δουλειά του σε ενεργοποίηση.

Η διάθεσή του επηρεάζεται από το πιθανό άγχος του, τις αμφιβολίες που ίσως έχει αναπτύξει για το επίπεδο ετοιμότητάς του, το φόβο της κούρασης και την έλλειψη αυτοπεποίθησης. Σε τέτοιες περιπτώσεις ο αθλητής βλέπει τον αγώνα ως κάτι πελώριο και τον εαυτό του αδύναμο μπροστά στην τεράστια διάσταση που έχει δώσει στον αγώνα. Η προετοιμασία τίθεται υπό κρίση, αναπτύσσονται αμφιβολίες, εμφανίζει άγχος, γίνεται ευάλωτος και υποτιμά τον εαυτό του.  Για την αμφιβολία ο Νίτσε είχε τονίσει ότι «σε δηλητηριάζει χωρίς να σε σκοτώνει», εννοώντας ότι έχοντας αμφιβολία μπορείς να συμμετέχεις σε μια δραστηριότητα, αλλά δεν θα είσαι στην καλύτερη δυνατή συναισθηματική κατάσταση.

Προετοιμασμένος καλά, ο αθλητής έχει τη δυνατότητα να κάμψει τις όποιες αμφιβολίες του, να αισθανθεί σίγουρος και να «επιτρέψει» στον εαυτό του να απελευθερώσει την απαραίτητη ενέργεια. Στον αγώνα πηγαίνει με ό,τι έχεις, τίποτα περισσότερο-τίποτα λιγότερο και με τη σιγουριά και το στόχο να αποδώσεις αυτό που μπορείς. Ο Αμερικανός κολυμβητής με το παγκόσμιο ρεκόρ των 8 χρυσών μεταλλίων στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2008, Μίκαελ Φέλπς, όταν ρωτήθηκε πριν τους αγώνες για τον στόχο του είχε απαντήσει: «θα ήθελα όταν τελειώσουν οι αγώνες, κάνοντας ανασκόπηση της απόδοσής μου, να μπορώ να πω ότι έδωσα ό,τι είχα να δώσω, τότε θα είμαι απόλυτα ευχαριστημένος». Έτσι κρίνει την επιτυχία ο καλύτερος αθλητής όλων των εποχών στην κολύμβηση, απλά κυνηγώντας τον «ιδανικό» του εαυτό.

Όταν ο αθλητής έχει πετύχει την συσσώρευση ενέργειας τότε το «μόνο» που απομένει είναι να είναι συγκεντρωμένος. Είναι πιθανό να έχει κάνει άρτια προετοιμασία αλλά να μην αποδώσει αυτό που μπορεί για το λόγο ότι δεν κατάφερε να συγκεντρωθεί. Είναι αναγκαίο να τονιστεί ότι η συγκέντρωση δεν είναι διαδικασία της τελευταίας εβδομάδας: ακολουθεί μια σταδιακά εξελισσόμενη κατάσταση, το αποκορύφωμα της οποίας, είναι ο αγώνας. Για να μπορείς να συγκεντρωθείς 100% την εβδομάδα του αγώνα είναι αναγκαίο να είσαι μια εβδομάδα πιο πριν στο 99% κ.ο.κ. Η επίτευξη της συγκέντρωσης είναι το πιο δύσκολο ίσως «τεχνικό» στοιχείο που έχει να δουλέψει πνευματικά ο αθλητής. Ωστόσο, δουλεύεται και αναπτύσσεται. Απαιτεί όμως θέληση και πλάνο! Απαιτεί πνευματική δουλειά κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας. Οι παράγοντες που επιδρούν στη συγκέντρωση είναι αρκετοί, συνδέεται άρρηκτα με τη διάθεση καθώς ο συναισθηματικά θετικός αθλητής συγκεντρώνεται πιο εύκολα και ωφέλιμα από τον αθλητή με αμφιβολίες και αρνητικές σκέψεις.

Το θετικό των παραπάνω στοιχείων, είτε αφορούν στην προετοιμασία των αθλητών είτε στις αγωνιστικές συνθήκες είναι ότι αποτελούν προσωπική επιλογή του καθενός και η βελτίωσή τους περνά σίγουρα από τις προσωπικές τους δυνατότητες, αρκεί να υπάρχει θέληση κα πλάνο!

O Ζαρώτης Iωάννης είναι Ψυχολόγος-Αθλητικός Ψυχολόγος (κάτοχος άδειας ασκήσεως επαγγέλματος Ψυχολόγου), απόφοιτος του Προγράμματος Ψυχολογίας του τμήματος Φιλοσοφίας- Παιδαγωγικής- Ψυχολογίας του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, καθώς και απόφοιτος του Φ.Π.Ψ. Ιωαννίνων.Κατέχει Μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στο πρόγραμμα « Φυσική Αγωγή και Αθλητισμός» του Τ.Ε.Φ.Α.Α. Αθηνών με ειδικότητα «Αθλητική Ψυχολογία» και είναι υποψήφιος Διδάκτωρ του Προγράμματος Ψυχολογίας του ΦΠΨ Αθηνών. Είναι μέλος τουΣυλλόγου Ελλήνων Ψυχολόγων (Σ.Ε.Ψ.), της Ελληνικής Εταιρείας Αθλητικής Ψυχολογίας (ΕΑΨ), της Ευρωπαικής Ομοσπονδίας Αθλητικής Ψυχολογίας (FEPSAC) και της Διεθνούς Ενώσεως Εφαρμοσμένης Αθλητικής Ψυχολογίας (AASP). www.sportpsychologist.gr