Ο εντατικός έλεγχος doping καθιερώθηκε στα διεθνή αθλητικά δρώμενα τη δεκαετία του 1980, ώστε να εξασφαλιστεί ότι ο ανταγωνισμός των διαγωνιζόμενων αθλητών βασίζεται αποκλειστικά στα αθλητικά τους προσόντα, στο ψυχισμό του νικητή και στην εντατικότητα και στόχευση της προπόνησης τους. Παράλληλα ο έλεγχος doping εξισορροπούσε και κοινωνικοοικονομικές ανισότητες όσον αφορά σε αθλητές με χαμηλά εισοδήματα και/ή από χώρες με χαμηλή επιστημονική υποστήριξη στους αθλητές τους. Γιατί κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει σήμερα πια ότι το doping αποτελεί αυτοτελή και διεπιστημονικό κλάδο της επιστήμης.

Προϊόντος του χρόνου, της προόδου της επιστήμης και της εγκαθίδρυσης του διαδικτύου στην καθημερινότητα, η διείσδυση των μεθόδων doping στους αθλητές όλων των κοινωνικοοικονομικών τάξεων και χωρών αυξήθηκε εκθετικά. Η επιστήμη του αντι-doping, ιδιαίτερα την τελευταία 20ετία, στην προσπάθεια της να καταστείλει το φαινόμενο του doping, υιοθέτησε την άκριτη μείωση των ορίων ανίχνευσης των απαγορευμένων ουσιών στα βιολογικά υλικά, αγνοώντας δύο βασικές αρχές της Τοξικολογίας: την ακούσια έκθεση και το όριο συγκέντρωσης για τη εκδήλωση του φαρμακολογικού αποτελέσματος.

Με απλά λόγια, η ανίχνευση μιας απαγορευμένης ουσίας σε ούρα ή αίμα αθλητή σε πολύ χαμηλά επίπεδα συγκέντρωσης μπορεί να οφείλεται σε διασταυρούμενη επιμόλυνση κάποιων από τα σκευάσματα που χρησιμοποιεί νομίμως ο αθλητής, είτε αυτά είναι συμπληρώματα διατροφής ή καλλυντικά προϊόντα ή απλά καταναλωτικά είδη. Η πολυπλοκότητα των γραμμών παραγωγής στα εργοστάσια αλλά και η ποικιλία προέλευσης των πρώτων υλών καθιστά τις επιμολύνσεις πλέον συχνές τα τελευταία χρόνια. Έτσι ο αθλητής εκτίθεται ακούσια σε απαγορευμένες ουσίες που βέβαια στα επίπεδα αυτά δε δύναται να ασκήσουν καμία φαρμακολογική δράση.

Για να αποδείξει την αθωότητα του ένας αθλητής πρέπει, εκτός από την ψυχολογική επιβάρυνση και τον κοινωνικό διασυρμό που αντιμετωπίζει, να ξοδέψει δεκάδες χιλιάδες ευρώ, όπως πρόσφατα παραδέχτηκε η Σφιόντεκ σχετικά με την υπόθεση θετικού δείγματος της σε απαγορευμένη αντι-ισχαιμική ουσία που αποδείχτηκε ότι ήταν επιμόλυνση σε σκεύασμα μελατονίνης που χρησιμοποιούσε νόμιμα η αθλήτρια. Πριν από κάποια χρόνια μια άλλη τενίστρια, η Σαράποβα, βρέθηκε θετική σε παρόμοια αντι-ισχαιμική ουσία σε παρόμοια πολύ χαμηλά επίπεδα, χωρίς να μπορέσει να αποδείξει την αθωότητα της.

Φαίνεται, λοιπόν, ότι υπάρχει έκδηλο νομοθετικό κενό στον τρόπο που γίνεται η εκτίμηση κινδύνου και αξιολόγηση ενός θετικού ευρήματος σε ανάλυση βιολογικού υλικού αθλητή. Το αποτέλεσμα είναι η αξιοπιστία των ελέγχων doping να κλονίζεται, οι αθλητές να ταλαιπωρούνται ηθικά και ψυχολογικά και να διευρύνεται το κοινωνικοοικονομικό χάσμα μεταξύ των αθλητών που τους δίνεται η δυνατότητα και μπορούν να καλύψουν οικονομικά τις δικανικές διαδικασίες απόδειξης της αθωότητας τους και αυτών των ασθενέστερων οικονομικά αθλητών.

Στο άρθρο αυτό σκοπός μας είναι να αναδείξουμε το ζήτημα αυτό του νομοθετικού κενού που πράγματι υφίσταται καθώς υπάρχει έλλειψη συγκεκριμένων επιδημιολογικών στοιχείων που να καθορίζουν από μελέτες σε πληθυσμιακές ομάδες όρια επιπέδων που θα λαμβάνονται υπόψιν σε αντίστοιχες αξιολογήσεις από τις αρμόδιες αρχές και επιτροπές κατά την αξιολόγηση των περιστατικών.  Επειδή και οι δύο συγγραφείς του άρθρου έχουμε δημοσιεύσεις για το θέμα αυτό σε επιστημονικά περιοδικά και βλέπουμε την σημασία του πεδίου αυτού, θα επανέλθουμε σύντομα με άρθρο σε  επιστημονικό περιοδικό και θα μεταφέρουμε και στο tennisnews.gr περιληπτικά τις απόψεις μας.

Τσιτσιμπίκου Χριστίνα, MSc, PhD, ERT
Γενικό Χημείο Κράτους
Επιτροπή Αξιολόγησης Κινδύνων, ECHA
Επίτιμη Γενική Γραμματέας, Ελληνική Εταιρία Τοξικολογίας

Σύντομο βιογραφικό:

Η Χριστίνα Τσιτσιμπίκου (MSc, PhD, ERT) είναι Χημικός με μεταπτυχιακές σπουδές στη Φαρμακογνωσία και στις Επιστήμες Υγείας και Διδακτορικό Δίπλωμα στη Βιοτεχνολογία.

Η μεταδιδακτορική της διατριβή αφορούσε τη Βιοηθική. Είναι πιστοποιοημένη Τοξικολόγος από τη EUROTOX από το 2011.

Μιλάει άπταιστα Αγγλικά, Γαλλικά και Ιταλικά.

Διετέλεσε Επικεφαλής Αναλυτής στο Εργαστήριο Ελέγχου Ντόπινγκ Αθηνών για αρκετά χρόνια και υπηρέτησε ως Διευθύντρια Υπηρεσιών Ελέγχου Ντόπινγκ για την Οργανωτική Επιτροπή των Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών Αγώνων ΑΘΗΝΑ 2004.

Από το 2006 εργάζεται στο Γενικό Χημείο του Κράτους και είναι μέλος της Επιτροπής Αξιολόγησης Κινδύνων του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Χημικών Προϊόντων (ECHA) με εξειδίκευση στην καρκινογένεση την τοξικότητα στην αναπαραγωγή και την ευασθητοποίηση του δέρματος και του αναπνευστικού. Παράλληλα είναι μέλος της Ομάδας Εργασίας για την Εκτίμηση Εγγενούς Κινδύνου Χημικών και της Συμβουλευτικής Ομάδας Επιστήμης Αιχμής για την Αξιολόγηση των Χημικών Προϊόντων του ΟΟΣΑ.

Έχει δημοσιεύσει περισσότερα από 100 επιστημονικά άρθρα σε περιοδικά με κριτές με περίπου 4500 αναφορές και Η-index 41 (https://scholar.google.com/citations?user=-QiAOsYAAAAJ&hl=el). Είναι μέλος της Συντακτικής Επιτροπής διαφόρων επιστημονικών περιοδικών και διακεκριμένη κριτής της Elsevier και περιστασιακός κριτής για περισσότερα από 20 επιστημονικά περιοδικά.

Τσατσάκης Αριστείδης, Msc, PhD, ERT
Μέλος επιστημονικής επιτροπής ΕΦΟΑ
Καθηγητής Τοξικολογίας, Ακαδημαϊκός
Academician FMRAS, FMWAS
PhD, ERT, DSc, FATS, DHonC, DHonC, DHonC, HonProf

Σύντομο βιογραφικό:

Ο Αριστείδης Τσατσάκης είναι διακεκριμένος Καθηγητής, Ακαδημαϊκός και Ερευνητής, τ. Διευθυντής στο Τμήμα Τοξικολογίας και Ιατροδικαστικών Επιστημών της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης και του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Ηρακλείου.

Είναι ο εμπνευστής, ιδρυτής και επιστημονικός υπεύθυνος της spin-off εταιρείας του Πανεπιστημίου Κρήτης ToxPlus S.A. και τη νεοφυούς επιχείρηση LifePlus Α.Ε. Είναι Ομότιμος Καθηγητής και Επίτιμος Διδάκτωρ σε διάφορα Πανεπιστήμια της Ευρώπης και τ. Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Εταιρειών Τοξικολογίας (EUROTOX).

Επί σειρά ετών αναγνωρίστηκε ως Highly Cited Researcher στον τομέα της Φαρμακολογίας και Τοξικολογίας των Βιοϊατρικών Επιστημών, κερδίζοντας μια θέση στον κατάλογο των ερευνητών με τη μεγαλύτερη παγκόσμια επιρροή.